Ptozis (Göz Kapağı Düşüklüğü)

Üst göz kapağının korneayı normalden daha çok örtmesi ile ortaya çıkan kapak malpozisyonudur. Hastalarda pupillayı ne kadar örttüğüne bağlı olarak görme bozukluğu, üst görme alanında daralma ve kozmetik sorun yaratacaktır. 

Ptozis nedenleri nelerdir?

Üst göz kapağını açan levator kası ve Müller kasını ilgilendiren hadiseler ptozise neden olur. Doğumsal ya da sonradan edinilmiş olabilir. En sık levator kasının kapağa tutunduğu tarsal plaktan ayrılması ile oluşan aponevrotik ptozis görülür. Bunun en sık nedeni ise yaşa bağlı oluşan değişikliklerin yani göz kapağının incelmesi, sarkması ile birlikte bazı hastalarda göz kapağını kaldıran bu kasında etkilenmesidir. Ayrıca tiroid hastalığı, gebelik, kontakt lens kullananlarda da levator tarsdan ayrılarak ptozis gelişebilir.

Resim: Sol göz kapağında ptozis.

Nörojenik nedenlerle de ptozis gelişebilir. Bu durumda levator kasını ya da Müller kasını innerve eden sinirlerde bir patoloji vardır. Beyin tümörleri, travma, diabet gibi durumlarda okülomotor sinir felci gelişerek  nörojenik ptozis oluşabilir. Bu hastalarda tabloya şaşılık, pupilla fonkisyon bozuklukları eklenebilir. Hastada çift görme gelişebilir. Migrenin özel bir tipinde okülomotor sinir etkilenimine bağlı nörojenik ptozis olabilir. Müller kasını innerve eden sempatik sinirlerin etkilenimine bağlı ptozis Horner sendromunun bir parçası olarak karşımıza çıkar. Ptozis genellikle 1-2 mm düzeyinde hafiftir ve ptozise myozis, anhidrozis, enoftalmus eşlik eder. Horner sendromu ise akciğer apeks tümörleri, apikal tüberküloz, beyin anevrizması, brakial pleksus travması, spinal kord kırıkları, lenf nodu diseksiyonu olan hastalarda gelişebilir. Akut gelişen ptozisler yukarıda örneklerde olduğu gibi bazı önemli hastalıkların habercisi olabilir.

Erişkinlerde kronik progressif kas distrofisi, myotonik distrofi, myastenia gravis ya da müsküler distrofi gibi kas hastalıklarında levator kası da etkilenerek hastalarda ptozis gelişebilir.

Bebeklerde kapak düşüklüğü görülür mü?

Doğumsal ptozisler en sık görülen ptozislerden biridir. Genellikle izole olarak levator kas distrofisi neticesinde gelişir. Hastaların ¼’ünde iki taraflıdır. Doğumsal ptozislerde üst göz kapağı ile pupilla ilişkisi tedavinin aciliyetinin planlanması açısından çok önemlidir. Üst göz kapağı pupillayı örtmüş ve görmeyi etkiliyorsa en kısa zamanda kapak ameliyatı yapılmalıdır. Doğumdan sonra ilk yıllarında görme aksını kapatan her türlü patolojide göz tembelliği (ambliyopi) gelişir. Kapak ameliyatı yapıldıktan sonra hastanın gözünün kapalı kaldığı süreye ve durumun ciddiyetine göre ambliyopi tedavi edilir.

Doğumsal ptozislerin bir kısmı daha karmaşık sendromların bir parçası olarak karşımıza çıkabilir. Bunlardan blefarofimozis sendromunda ptozise, epikantus inversus, kısa kapaklar, telekantus, bazı tiplerinde over fonksiyon bozukluklar eşlik eder.

Konjenital kraniyal disinnervasyon  bozuklukları, kraniyel sinir nükleus ve aksonal bağlantıların gelişimsel bozukluğunun neden olduğu oküler ve fasiyal kas yapılarının anormal innervasyonu ile karakterizedir. Bu bozukluğa sahip hastalarda da ciddi ptozis, şaşılık ya da doğumsal yüz felci tabloları ile başvururlar. Bu gruptan Marcus Gunn Jaw Winking ptozisi doğumsal ptozislerin %5’ini oluşturur. Ptozisi olan bebeğin emme ve çiğneme sırasında ptozisi hafifler ya da düzelir. Bu durum levator kası ile çeneyi hareket ettiren kaslar arasında aberan innervasyon nedeniyle oluşur.

Konjenital Horner sendromu ve konjenital okülomotor sinir felçleri de çocukluk çağında ptozis yapan diğer nörojenik nedenlerdir.

Tedavi

Tedavide levator kasının durumuna ve ptozisin derecesine göre levator kası, Müller kasına yönelik cerrahiler yapılmaktadır.

Levator fonksiyonu olmayan hastalarda ise göz kapağı frontal kasa askılanmakta yani frontal askılma cerrahisi yapılmaktadır.