Konjenital (Doğumsal) Dakriyostenoz

Doğumsal dakriyostenoz, yeni doğan bebeklerde sıkça görülen ve gözyaşı kanalının tam olarak açılmaması sonucu meydana gelen gözyaşı kanal tıkanıklığıdır.  Gözyaşı salgısının oluşmaya başlamasıyla gözyaşı kanalı tıkalı bebekte sulanma görülür. Yenidoğanda tıkanıklık en sık nazolakrimal kanalın buruna açıldığı noktada bir membran nedeniyle gelişir. Bir kısım bebekte tıkanıklık daha proksimalde kanalikül düzeyinde de olabilir. Bazen bebeklerde gözyaşı kanalları gelişmemiş yani atrezik de olabilir.  

Yenidoğanların % 2-20’sınde tıkanıklık yaklaşık 2 ay civarında klinik olarak tespit edilir ve yaklaşık 1/3’ü iki taraflıdır. Ailede konjenital dakriyostenoz öyküsü olan bebeklerde risk daha yüksek olabilir. Bebeklerde sulanma, pürülan ya da mukopürülan akıntı ve çapaklanma gelişir. Bebeklerde erişkinlere göre dakriyosistit tablosu çok daha nadirdir. Bebeklerde gözyaşı kese lokalizasyonuna bası yapıldığında pürülan materyalin punktumlardan çıktığı görülür. 

Bebeklik döneminde görülen diğer bir durum ise Dakriyosel (dakriyosistosel, amniontosel) denilen hadisedir. Bebeklerin %3’ünde, genellikle tek taraflı olarak görülür. Bebek doğduğunda ya da doğumdan birkaç gün sonra buruna yakın kapak iç açısının altında mavimsi bir şişlik göze çarpar. Bu bebeklerde buruna açılma noktasında nazolakrimal kanal tıkalı olduğu gibi ortak kanalikülün keseye girdiği noktada tıkanıklık vardır. Kese anne karnında amnion sıvı ve kesenin kendi hücrelerinden doğan materyal ile şişer. Erken dönemlerde kese içeriği steril olsada kısa zamanda enfeksiyon ve dakriyosistit yani kese enfeksiyonu tablosu gelişir. Bu bebeklerde bir iki hafta kese bölgesine lavaja rağmen şişlik geçmez ise erken müdehale ile sondalama yapılarak drenajın sağlanması gereklidir. Bebeklik döneminde dakriyosel gibi gözüken hemanjiom, ensefalosel gibi  tabloları ayırt etmek gerekir. Ayrıca dakriyosel ile başvuran bebeklerin solunum problemi yaşayıp yaşamadıkları da sorulmalıdır. Dakriyosel hava yolunda tıkanıklığa neden olan intranazal kistlerle birliktelik gösterebilir. Dakriyosel ile başvuran bebeklerde tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme gibi ileri tetkiklere gerek duyulabilir.

Tanı

Tanı için fluoresein kaybolma testi yapılır. Bu testte fluoresein maddesi emdirilmiş kağıt ya da fluoreseinli damlalar göze damlatılır. Göz yüzeyi ve gözyaşı fluoresein ile turuncuya boyanır. Bu boya yaklaşık 5 dakika içinde göz yüzeyinden ve gözyaşından temizlenir. Hatta burundan turuncu bir sekresyon olduğu da görülebilir. Gözyaşında ve oküler yüzeyde fluoresein maddesinin birikmesi gözyaşı kanalının tıkanıklığı lehinedir.

Tedavi

Bebeklerde gelişen gözyaşı kanal tıkanıklığının basamaklı bir tedavisi vardır. Tanıdan hemen sonra bebeğin 1 yaşına kadar gözyaşı kesesine masaj ile buruna yakın tıkanıklık sebebi membran açılmaya çalışılır. Bebeklerin yaklaşık %90’nında doğru teknik ile yapılan masaj ile tıkanıklık açılır Bebeğin 1.5 yaşına kadar masajın düzenli yapılmasına rağmen hala sulanması geçmemiş ise bu durumda probing adı verilen cerrahi işlem uygulanır. Probing çeşitli çaplardaki künt uçlu problar ile doğal kanal sisteminin içinden geçerek tıkayıcı zarın parçalanması işlemidir. Bu işlemin başarısı oldukça yüksektir.

Probing işleminden sonra nüks eden, daha yukarı düzeylerde tıkanıklık olan, alt uçta var olan tıkanıklığın ciddi olduğu olgularda gözyaşı yolları silikon tüp ile entübe edilir. Bu tüp gözyaşı yollarında 2-6 ay kadar tutulduktan sonra çıkarılır.

Tıkanıklık bu işlemlere rağmen açılamıyorsa bu durumda dakriyosistorinostomi cerrahisi uygulanır.