Keratitler

Korneanın enfeksiyon ve inflamasyonuna keratit denir. Kornea şeffaf, damarları olmayan, kapak hareketleri ile gözyaşı tarafından devamlı yıkanan ve nemlendirilen bir dokudur. Işığın retinaya ulaşmak için kat ettiği, saydamlığı sayesinde dağılmadan geçtiği ilk dokudur. Enfeksiyonu ya da inflamasyonu hem görmeyi bozar hem de hastanın konforunu ciddi şekilde etkiler.

Keratit tipleri nelerdir?

1. Enfeksiyöz Keratit:

• Bakteriyel Keratit: En sık görülen keratit türlerinden biridir. Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Moraxella gibi bakteriler yaygın etkenlerdir.
• Viral Keratit: Özellikle herpes simplex virüsü korneayı etkileyebilir ve nüksedebilir. Herpes zoster virüsü de keratite neden olabilir, bu durumda zoster oftalmikus gelişebilir.
• Fungal Keratit: Sıcak ve nemli iklimlerde daha yaygındır. Filamentöz (aspergillus, fusarium) ve non filamentöz (candida) mantar enfeksiyonları olarak ikiye ayrılır. Filamentöz mantar keratiti bitkisel materyal ile gelişen oküler temasa sekonder gelişirken, non filamentöz mantar keratiti ağır sistemik hastalığı olan, altta yatan korneal hastalığı ( kuru göz, herpetik keratit, keratoplasti sonrası, kortikosteroid kullanımı, exposure keratopati) olanlarda görülür.
• Akanthamoeba Keratiti: Genellikle kontakt lens kullanıcılarında görülür. Tedavisi zor olup, ilerleyici ve ciddi bir enfeksiyona yol açabilir.

2. Non-enfeksiyöz Keratit:

• Kuru Göz Keratiti: Gözyaşı üretiminin azalması veya gözyaşı filmindeki bozulmalar nedeniyle korneanın kuruması ve iltihaplanmasıdır.
• Fotokeratitis: Genellikle UV ışınlarına aşırı maruziyet sonucu ortaya çıkar.
• Nörotrofik Keratit: Korneal sinirlerin hasar görmesi sonucu gelişen, tekrarlayan epitel erozyonları ile karakterizedir. Herpes virüsü enfeksiyonları veya trigeminal sinir hasarı gibi durumlarla ilişkilidir.

En sık hasta şikayetleri nelerdir?

Keratit odağının yerine göre değişen ciddiyette bulanık görme, görme keskinliğinde azalma olur. Özellikle parlak ışıklı ortamlarda rahatsızlık hissi, ışık hassasiyeti olabilir. Işık kaynaklarının etrafında haleler görülebilir. Hafiften şiddetliye kadar değişen göz ağrısı yaygındır. Bazı durumlarda ağrı çok keskin ve yoğundur. Hastalarda gözde bir şey varmış gibi yabancı cisim hissi sıktır. Yanma, batma ve kaşıntı yaygın bulgulardandır. Enfeksiyon veya inflamasyon nedeniyle konjonktival kızarıklık ve perikorneal kan damarlarının belirginleşmesi hastalarda gözde kızarık semptomunu oluşturur.  Bakteriyel keratitlerde kalın, sarı-yeşil renkte mükopürülan veya pürülan akıntı, viral enfeksiyonlarda sulu akıntı görülür.

Risk faktörleri nelerdir?

1. Kontakt Lens Kullanımı:

• Kullanım Süresi ve Hijyen: Uzun süreli veya uygunsuz kontakt lens kullanımı, lenslerin hijyenik olmayan koşullarda saklanması, lens solüsyonlarının uygun şekilde kullanılmaması, kontakt lenslerin enfeksiyon ajanlarıyla kontamine olmasına yol açabilir.
• Gece Kullanımı: Özellikle yumuşak lenslerin gece boyunca takılması, hipoksik stres ve mikrobiyal kontaminasyon riskini artırır.

2. Travma ve Göz Yaralanmaları:

• Korneal Abrazyonlar: Küçük yabancı cisimler, tırnak çizikleri veya diğer fiziksel travmalar korneayı zedeleyerek bakteriyel veya fungal keratite zemin hazırlar.
• Bitkisel Yaralanmalar: Özellikle tarım çalışanlarında görülen bitkisel travmalar, fungal keratit riskini artırır.

3. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı:

• İmmünsüpresif Tedavi: Kortikosteroidler veya immünosüpresif ilaçlar kullanımı, enfeksiyon riskini artırır. HIV/AIDS gibi bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar da keratite yatkınlık yaratır.
• Sistemik Hastalıklar: Diyabet, otoimmün hastalıklar ve diğer sistemik kronik hastalıklar, korneal defans mekanizmalarını zayıflatarak keratit gelişimine katkıda bulunabilir.

4. Göz Kuruluğu ve Oküler Yüzey Bozuklukları:

• Kuru Göz Sendromu: Gözyaşı üretiminin azalması, korneal yüzeyin kurumasına ve enfeksiyonlara yatkın hale gelmesine neden olabilir.
• Blefarit: Kronik göz kapağı iltihabı, gözyaşı film tabakasının stabilitesini bozarak korneal enfeksiyon riskini artırır.

5. Önceki Göz Enfeksiyonları veya Cerrahisi:

• Önceki Herpes Simpleks Enfeksiyonu: Herpes simpleks virüsü, latent olarak kalıp tekrar aktive olabilen viral keratitin en yaygın nedenidir.
• Göz Ameliyatları: LASIK, katarakt cerrahisi gibi göz içi ameliyatları sonrası korneal yüzeyin bütünlüğü bozulabilir ve enfeksiyon riski artar.

6. Çevresel Faktörler:

• UV Işınlarına Maruz Kalma: Özellikle kar veya su yansımalarından gelen UV ışınları, fotokeratite neden olabilir.
• Tropikal ve Nemli İklimler: Bu tür iklimler, fungal keratit gibi enfeksiyonlara neden olan patojenlerin çoğalması için uygun ortam sağlar.

7. Yaş ve Genel Sağlık Durumu:

• Yaşlılık: Yaşla birlikte gözyaşı üretimi azalır ve göz yüzeyinin yenilenme kapasitesi düşer, bu da enfeksiyon riskini artırır.
• Genel Sağlık Durumu: Yetersiz beslenme, vitamin A eksikliği gibi durumlar da korneal bütünlüğü bozabilir ve keratit riskini artırabilir

Tanı

Hastaların görme keskinliklerinin azaldığı görülür. Biyomikroskobik incelemede etkene göre spesifik görünümlerden, özel boyalar ile boyanma paternlerinden tanıya gidilir.

Resim: Stromal infiltrasyon ve ön kamara da hipopion olan bakteriyel keratit olgusu.

Bakteriyel Keratit: Biyomikroskobik muayenede korneada epitel defektinden, kornea stroma kaybına kadar geniş yelpazede korneal lezyon (ülser), stromal ödem, korneal perforasyon, ön kamarada reksiyonu ve hipopiyon görülebilir. Kornea kazıntısı veya kültürler tanıda belirleyici olabilir. Gram boyama ve antimikrobiyal duyarlılık testleri ile enfeksiyon etkeni tespit edilmelidir.

Viral Keratit: Biyomikroskobik muayenede korneada dendritik ülserler, hiposensitizasyon, ön kamara reaksiyonu, göz içi basınç yükselmeleri ve nükslerle seyretmesi tanı için belirleyicidir. PCR testi, şüpheli vakalarda tanıyı doğrulamak için kullanılabilir.

Mantar Keratiti: Biyomikroskobik muayenede gri beyaz halka şeklinde, kenarları düzensiz infiltrat, uydu lezyon mevcuttur. Ön kamara reaksiyonu ve hipopion olabilir. Bakteriyel keratit şeklinde ilerleyebilir. Giemsa veya PAS boyaması ile mantarların varlığı doğrulanabilir.

Akanthamoeba Keratiti: Akanthamoeba keratitinde psödodendrit tarzında epitel ya da subepitelyal infiltrat, süpüratif olmayan halka şeklinde stromal infiltrat, radyal keratonörit ve klinik ile uyumsuz ağrı yol göstericidir. Akanthamoeba'nın çift yaşam formları (trofozoit ve kist) kornea içinde bulunabilir. Kornea kazıntısının Giemsa veya kist boyaması ile incelenmesi önerilir. Kültür ve PCR testleri de tanıda yardımcıdır.

Tedavi

Bakteriyel Keratit: Yoğun topikal antibiyotik tedavisi genellikle fluoroquinolone (örneğin moksifloksasin) ile başlanır. Şiddetli vakalarda ceftazidime veya vankomisine ek olarak aminoglikozitler kullanılabilir. Steroidlerin kullanımı, stromal inflamasyonun kontrol altına alınmasında faydalı olabilir ancak enfeksiyon kontrolü sağlandıktan sonra başlanmalıdır.

Viral Keratit: Topikal antiviraller (örn. asiklovir, gansiklovir) standart tedavi seçenekleridir. Uzun süreli profilaktik antiviral tedavi, nükslerin önlenmesinde önemlidir. Stromal tutulum varsa, düşük doz topikal steroidler dikkatle kullanılmalıdır.

Fungal Keratit: İlk basamak tedavi, topikal antifungallerle (örneğin natamisin veya vorikonazol) başlanmalıdır. Sistemik antifungal tedavi, özellikle derin stromal tutulum veya skleral yayılım varsa düşünülmelidir. Tedaviye yanıt vermeyen vakalarda, cerrahi debridman veya kornea nakli gerekebilir.

Akanthamoeba Keratiti: Tedaviye erken başlanması kritiktir. Polihexanide, klorheksidin ve propamidin izetionat kombinasyonu yaygın olarak kullanılmaktadır. Tedavi genellikle uzun sürelidir ve tedaviye yanıt genellikle geç gelir.

Non-enfeksiyöz Keratitler: Gözyaşı damlaları, otolog serum ve trombositten zengin plazma damlaları, immünomodülatörler (örneğin, siklosporin) ve bazı durumlarda bandaj kontakt lensler, amnion membran uygulamaları kullanılabilir.

Prognoz

Korneal perforasyon, skar oluşumu ve kalıcı görme kaybı en önemli komplikasyonlardır. Bu nedenle, düzenli takip ve tedavi modifikasyonları kritik öneme sahiptir. Tedavi sonrası, özellikle viral keratitlerde, nükslerin önlenmesi için uzun süreli profilaktik tedavi veya gözyaşı replasman tedavisi gerekebilir. Özellikle tedaviye dirençli enfeksiyonlar veya ciddi travmalar sonrası, kornea nakli gerekebilir.

Resim: Keratit sekeli korneal lökom.

-