Epiretinal Membran
İdiopatik yani altta yatan herhangi bir nedenin tespit edilemediği ya da bir göz hastalığına sekonder olarak epiretinal membran (ERM) oluşabilir. En sık eşlik eden göz hastalıkları retina vasküler hastalıkları (diabetik retinopati, retinal ven tıkanıklıkları, retina makroanevrizmaları, Coat’s hastalığı, orak hücreli anemi, radyasyon retinopatisi), üveitler, retinal yırtık ve dekolman, patolojik miyopi, travma, intraoküler tümörler, yaşa bağlı makula dejenerasyonu, retinitis pigmentoza, makuler hol veya vitreomaküler traksiyon gibi vitreoretinal ara yüzey hastalıkları ya da katarakt cerrahisi, lazer ve krioterapi uygulamaları sonrasıdır. ERM’ler %19-31 oranında iki taraflıdır. Sekonder hastalıklar dışında yaş önemli bir risk faktörüdür. Hastalığın 60 yaş altında görülme olasılığı %2 iken 60-69 yaş aralığında %7 ve 70-79 yaş aralığında %10, 80 yaş ve üzerinde %15 oranındadır.
Epiretinal membran, retina iç yüzeyinde internal limitan membranı kaplayan iki katmandan oluşur. Zarın iç kısmında proteinöz bir matriks dış katmanda ise çeşitli hücreler vardır. ERM'ler ilerledikçe zarın dış kısmındaki hücrelerde kasılma ve membranda kısalma olur. Bu durumda retina yüzeyinde kırışmalar olur. İlerleyen zamanda retinal traksiyona bağlı retina damarlarının düzleşmesi ya da kıvrımlarında artış ve makülada ödem olabilirler. Daha ileri olgularda foveal ektopi denilen foveanın normal anatomik konumunun değişmesi, lameller ya da tam kalınlıkta makula delikleri gelişebilir.
Hastaların şikayetleri nelerdir?
Çoğu ERM semptom oluşturmaz. Semptomların gelişimi ERM’nin yeri, süresi, şiddetine bağlıdır. Yaygın semptomlar arasında görme keskinliğinde azalma, bulanık görme, kırık görme, iki gözün cisimleri farklı çap ve şekilde görmesi, üç boyutlu görme kaybı, bazen çift görme yer alır.
Tanı nasıl konur?
Hastaların görme keskinlikleri azalır ve refraktif düzelme ile arttırılamaz. Göz dibi muayenesinde ERM direkt olarak görülür. Optik koherens tomografi (OKT) ile ERM objektif olarak ortaya konur. OKT, retina katmanlarını detaylı bir şekilde görüntüleyerek, ERM'nin varlığını, kalınlığını ve retina üzerindeki etkilerini net bir şekilde gösterir. Bu yöntem, ERM'nin ilerlemesini ve tedaviye yanıtını izlemek için de kullanılır.
Şekil: Makulada epiretinal membranın OKT görünümü.
Fundus fluoresein anjiografi de eşlikçi göz hastalığının tanısını, retina damarlarının durumunu göstermek için seçilmiş hastalarda gerekli olabilir. Özellikle ven tıkanıklığı gibi nedenlere eşlik eden ERM’nin cerrahi tedavisi sonrası görme keskinliği ve prognoz konusunda önemli bilgiler verir.
Tedavi
ERM'nin bazı ikincil nedenleri (diabetik retinopati, retinal ven tıkanıklığı ve üveit) ile ilişkili maküla ödemi intravitreal anti-VEGF (vasküler endotelyal büyüme faktörü) ya da steroidlere veya steroidal olmayan ajanlara duyarlı olabilmesine rağmen, şu anda ERM için tıbbi bir tedavi yoktur. ERM için vitreoretinal cerrahi genellikle görme kaybı veya günlük yaşam aktivitelerini etkileyen semptomlar olduğunda gerçekleştirilir. Geri dönüşü olmayan hasarı önlemek için ameliyatın optimal zamanlaması yapılmalıdır.
